André Gide


Fransiz Yazar, Nobel Ödülü Sahibi
Fransiz Yazar, Nobel Ödülü Sahibi

André Paul Guillaume Gide (22 Kasim 1869 Paris - 19 Subat 1951 Paris) Fransiz yazar. 1947 yili Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

Ilk Yillari

Gide, 22 Kasim 1869 tarihinde Paris, Fransa`da dünyaya geldi. Babasi Protestan ve köylü kökenli, annesi Katolikti. 8 yasinda Paris'te Alsace Okulu'na gönderildi. Sik sik hastalandigi için ögrenimi kesintiye ugradi. Gide henüz 11 yasindayken (1880) Paris Üniversitesi`nde hukuk profesörü olan babasini kaybetti. Ailedeki kadinlarin etkisi ve annesinin kati otoritesi altinda büyüdü.

1889'da okuldan mezun oldu. Yasamini yazarak geçirmeye karar verdi.Yazi hayatina 1891’de 21 yasindayken yayimladigi André Walter'in Günlükleri (Les Cahiers d'André Walter) ve Narsis Üstüne Inceleme ile basladi. Ama ikisi de basarisiz bulundu.

1893'te Kuzey Afrika gezisine çikti. Arap dünyasinin tümüyle farkli degerleriyle tanisti. Fransa'ya döndügünde oradaki kati Victorya dönemi yasantisinin olumsuzluklarindan rahatsiz oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tanisti. Onlarin yüreklendirmesiyle baski altinda tuttugu escinselligini kabul etti. Annesi hastalaninca Fransa'ya döndü.

1895'te kuzeniyle evlendi. 1896`da Normandiya`da bir komüne belediye baskani oldu.

1900 Sonrasi

1908`de bazi seçkin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Française adinda bir edebiyat dergisi kurdu. 1916`da 16 yasindaki Marc Allégret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile escinsel iliskisi ailesinde huzursuzluk yaratti. Esi Gide'nin kendisine yazdigi mektuplari yok etti.

1925 yilinda yayimladigi Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt" yayimlar.

I. Dünya Savasi yillarinda Kizilhaç ile gönüllü insani kuruluslarda çalisti. 1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak iliskisinden tek çocugu kizi Catherine dogdu. 1924 yilinda Corydon adli homoseksüelligi savunan bir kitap yayimladi, fakat eser ilk etapta kinandi.

1925'te Fransiz Ekvator Afrikasi'na gitti. Burada gördüklerinden de etkilendi. Dönüsünde sömürgeciligi elestiren yazilar yazdi. 1925 yilinda yayimladigi Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yayimladi.

Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittigi Sovyetler Birligi'nden hayal kirikligi ile döndü. 1938'de esini kaybetti.

II. Dünya Savasi'nin baslamasindan sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savasin sonuna kadar burada yasadi. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvani aldi. Ayni yil Kasim ayinda da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. 19 Subat 1951'de yasamini yitirdi.

Özellikleri

Yasami boyunca toplumsal ve bireysel ahlakin en önemli ölçütünün, bireyin içtenligi ve kendisini tanimasi oldugunu savundu. Edebi, siyasal ve toplumsal sorunlara karsi hosgörülü bir tutum benimsedi. Genel ahlak anlayisinin karsisinda bireysel özgürlüklerin savunucusu oldu. Ama ayni zamanda 17'inci Yüzyil Fransiz edebiyatinin en önemli hümanist ve ahlakçi yazari olarak tanindi. Düsüncelerindeki bütünlük ve soyluluk, üslubundaki arilik ve uyumla Fransiz edebiyatinin saygin isimleri arasinda yer aldi.

Eserleri

Katolik kilisesi André Gide'in es