Şükrü SARACOĞLU


Eski Milletvekili ve Basbakan
Eski Milletvekili ve Basbakan

Ilk ve orta okulu Ödemis’te okuduktan sonra Izmir idadisi’ne girdi. Son derece zeki, çaliskan bir ögrenciydi. Izmir idadisini birincilikle bitirerek, Mekteb-i Mülkiye’ye geçti. 1909 yilinda Mekteb-i Mülkiye’ yi bitirerek Izmir Valiligi Maiyet Memurlugu’na atandi. Izmir Sultanisi’nde matematik-ögretmenligi yapan Saracoglu, 1911 yilinda Ittihat ve Terakki Ticaret Mekteb-i Müdürlügü görevine getirildi.

1914 yilinin Ocak ayinda bir devlet bursu kazanan Saracoglu, Belçika’ya ögrenime gitti. Kisa bir süre sonra Birinci Dünya Savasi patlayinca hemen Izmir’e döndü. 1915 Mayis’inda tekrar Cenevre Siyasi Ilimler Akademisi’nde okumak için Isviçre’ye giderek burada dört yil kaldi ve bu fakülteyi çok iyi bir dereceyle bitirdi. Mondros Mütarekesi’nden sonra Cenevre’de Türk Talebe Cemiyeti’ni kurarak bu cemiyet adina Fransizca bir derginin yayinlanmasini üstlendi. Türk Talebe Cemiyeti’nin baskani olarak Avrupa kamuoyunda Mondros sartlarinin olumsuzluguna tepki yaratmak için ugraslar vererek Osmanli Devleti’nin haklarini savundu.

O günlerde Izmir isgal edilince Türkiye’ye gidecegini ögrendigi bir Italyan gemisine kaçak binip yurda döndü. Ulusal Kurtulus Hareketi’ne katildi. Kusadasi, Nazilli ve Aydin yörelerinde kurulan Kuva-i Milliye hareketlerinin örgütlenmesinde çalisti. Osmanli Meclisi Mebusani’na Izmir milletvekili olarak seçildiyse de, Saracoglu bu göreve katilmadi.

Saracoglu, 1923’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Izmir Mebusu olarak girdi.

Fethi Okyar kabinesinde Maarif Vekili, Inönü’nün 3 ve 4. hükümetlerinde Adliye Vekili, ve 12’nci Refik Saydam hükümetinde Hariciye Vekili olan Mehmet Sükrü Saracoglu, 1942 yilinda Refik Saydam’in ölümü üzerine Inönü tarafindan 9 Temmuz 1942 günü baskanliga atanarak hükumeti kurmakla görevlendirildi. 5 Agustos 1942'de hükümet programini okurken Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacagiz. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi oldugu kadar ve laakal o kadar bir vicdan ve kültür meselesidir.... demisti.

Fethi Okyar hükümetinde Milli Egitim Bakanligi yapan Saracoglu, 1926’da Yunanlilarla kurulan Mübadele Komisyonu’na baskanlik etti. Basbakanligina kadar kurulan bütün hükümetlerde görev aldi. Bu hükümetlerde Maliye, Adliye ve Hariciye vekilliklerinde bulundu. Varlik Vergisinin uygulanmasinda öncülük etti. Saracoglu’nun 1932 yilinda Paris’te Osmanli borçlarinin ödeme kosullarinin saptanmasi görüslerini Türkiye adina yürütürken görüyoruz. 1933’de bir antlasma ile bu konuyu basariyla ve batili gözlemcilerin hayranligi içinde bitirirken izliyoruz. Saracoglu’nun devlet adamligi vitrinini süsleyen en degerli ve liyakatinin zirvesine vardigi bu anlasma ile genç Türkiye Cumhuriyeti’nin maliyesi soluk aldi.

Genç Cumhuriyet’in devlet organlarinin kurumlasmasinda da emegi geçen Saracoglu, bakanliklari sirasinda avukatlik, hakimlik Icra Iflas Kanunlarini hazirlamis ve çikartmis is esasina dayali cezaevlerinin olusmasini ve ilk örnek olarak Imrali’nin kurulusunu saglamistir. Barem ve Emeklilik kanunlari da Saracoglu’nun zamaninda olusturulmustur.


Refik Saydam’in ölümü sonrasinda Basbakan ol