Falih Rıfkı ATAY


Türk Gazeteci ve Yazar
Türk Gazeteci ve Yazar

1894’te Istanbul’da dogan Atay Darülfünun Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. 1911’de ilk yazilari, Servet-i Fünun dergisinin genç yazarlara ayrilan ek sayfalarinda yayimlanan Falih Rifki'nin Tecelli(1911) dergisi ile Süleyman Bahri'nin yönettigi Kadin(1912) dergisinde Cenap Sahabettin ile Ahmet Hasim'in eserlerini hatirlatan siirleri çikti.

Bu dönemdeki yazilari, Türkçülük ve Türkçecilik akimlarinin etkisini tasiyordu. Yedeksubay olarak katildigi I. Dünya Savasi’nda yedek subay olarak Suriye'ye gitti ve Cemal Pasa’nin özel katipligini yapti. Suriye ve Filistin'deki savas anilarini "Ates ve Günes" (1918) kitabinda topladi. Cemal Pasa'nin Bahriye naziri olmasi üzerine Kalemi Mahsusa müdür yardimciligina getirildi (1917). Ali Naci (Karacan), Necmettin Sadik (Sadak) ve Kazim Sinasi (Dersan) ile birlikte kurdugu Aksam gazetesinde Kurtulus Savasi’ni destekleyen yazilar yazmasi nedeniyle Divan-i Harp’te yargilandi, fakat 2. Inönü Savasi’nin kazanilmasi üzerine idamdan kurtularak Anadolu’ya geçti.

1923’ten itibaren Bolu ve Ankara milletvekilligi yapti. Izmir’in kurtulusundan sonra tanistigi Mustafa Kemal’in dostlugunu kazandi ve bu döneme iliskin anilarini "Atatürk’ün Bana Anlattiklari" (1955), "Çankaya" (1961) ve "Atatürk Ne Idi?" (1968) adli kitaplarda topladi. Yeni Türk Alfabesinin hazirlanmasi ve uygulanmasi sirasinda Dil Encümeninde görev aldi. Serbest Cumhuriyet Firkasi'nin tutumuna siddetle karsi çikti. "Ulus" gazetesinin basyazarligini yaptigi dönemde Ankara sehir plani jürisinde üyelik ve Imar Komisyonunda baskanlik yapti. CHP’nin yayin organi Hakimiyet-i Milliye (daha sonra Ulus) ve Milliyet gazetelerindeki köse yazilarinda Atatürk devrimlerini ve batililasmayi savundu. Demokrat Parti'nin 1950'de iktidara geçmesinden sonra Dünya Gazetesini kurarak (1952) muhalefete geçti; yeni iktidara karsi Atatürk devrimlerini savundu.

Falih Rifki Atay, gezi yazilarini ve anilarini topladigi kitaplariyla Cumhuriyet döneminde bu türlerin ilk özgün örneklerini verdi. Zeytindagi (ani-1932, 1964), Fasist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmus Makedonya (gezi-1930) ve Pazar Konusmalari (fikra-1966) baslica yapitlaridir.

Atay, saglam, çekici anlatimi ve duru Türkçesiyle basinin en usta kalemlerinden biriydi. Siyasi konulari isleyen fikra ve basyazilariyla taninan Atay gezi, ani, makale ve sohbet türlerinde birçok kitap yayimlamisti; Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerindendi.

En ünlü eseri Atatürk'ün ve O'nun eserlerini anlattigi Çankaya Kitabidir.