Muhsin ERTUGRUL


Yönetmen, Oyuncu, Yapimci.
Yönetmen, Oyuncu, Yapimci.

Hem tiyatro hem de sinema alaninda Türkiye'de ilk önemli katkilari gerçeklestiren Muhsin Ertugrul,Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbasi Rüstiyesi’nde, Mercan Idadisi’nde okudu. 1909'da Erenköy'deki Burhaneddin Kumpanyasi’nda Canon Doyle'in Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çikti.

Bu toplulukla birçok oyunda rol aldi. 1911'de tiyatro egitimi için Paris'e gitti. Orada Comedie Française ve birçok Rus tiyatro topluluklarinin oyunlarini izledi. 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adiyla I. Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurdugu toplulukla çok sayida yabanci oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadi. Ayni yil Sehzadebasi'nda Ertugrul Sinemasi'ni açti. Burada film gösterileri yanisira Karanlik Içinde Buse, Fener Bekçileri gibi oyunlar da sunuldu. Tekrar Paris'e giderek Jacques Copeau ve Andre Antoine'in Odeon Tiyatrosu’ndaki çalismalarini izledi. 1914'te Darülbedayi Osmani adiyla kurulan (daha sonra Istanbul Sehir Tiyatrolari adini alacak olan kurum) Müzik ve Tiyatro Okulu'nun kurulus çalismalarinda Resat Ridvan Bey ile Andre Antoine'a yardimci oldu. Ayni yil açilan sinavla Darülbedayi'ye yardimci ögretmen olarak atandi. 1918'de Berlin'e giderek sinemayla tanisti. 1919 - 1920'de kendi adina Berlin'de bir film sirketi kurdu ve Samson adli filmi çekti. Diger film sirketleri için de yönetmenlik yapti. 1921'de Istanbul'a dönüp Darülbedayi'ye yönetmen olarak katildi. Uzun yillar hem sinema hem de tiyatro oyunlari yönetti. 1947'de kurulmakta olan Devlet Tiyatrosu'nu yönetmek üzere Ankara Devlet Konservatuvari Tatbikat Sahnesi'nin basina getirildi.


Türkiye’de ilk kez Brecht’in bir oyununu ve Shakespeare’in 400. dogum yildönümü nedeniyle bes sahnede bes Shakespeare oyunu sahneletti. Bu çalismalari nedeniyle bazi elestirilere hedef oldu. 1966’da Istanbul Belediye Meclisi’nin karariyla bas rejisörlük kadrosu kaldirildi. Kamuoyunda, mecliste ve medyada büyük tepkilere yol açan "Muhsin Ertugrul olayi", Türk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumlandi. Muhsin Ertugrul, yeniden çagrilmasina karsin Sehir Tiyatrosu’nda görev almadi. 23 Ekim 1971’de Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir sanatçiya verilen Devlet Kültür Armagani’na layik görülen Ertugrul, Istanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde “tiyatro elestirisi” dersleri, LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri vermekteydi.


Türkiye'nin ilk özel film yapim sirketi olan Kemal Film’in yerli film yapimina baslamasi için yardimci oldu. 1923 yilinda çektigi Atesten Gömlek filminde bas rolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi. Ertugrul, 1931 yilinda ilk sesli Türk filmi olan "Istanbul Sokaklarinda"yi çekti.


1941 yilinda esiyle birlikte Perde ve Sinema adli bir dergi çikarmaya basladi. 1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro, 1948'de Büyük Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açti. Daha bir çok tiyatro salonunun açilmasina öncülük etti. Tiyatro tarihine ve Türk tiyatrosunun gelismesine çok önemli ölçülerde katkida bulundu.


Çesitli araliklarla Devlet Tiyatrolari Genel Müdürlügü ve Istanbul Sehir Tiyatrolari Bas rejisörlügü görevini sürdürdü. Türk Tiyatrosunun batili anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertugrul 1979'da Istanbul'da vefat etti.


Ölümünden bir ay önce Ege Üniversitesi Senatosu,