Franklin Delano Roosevelt


32. ABD Devlet Baskani
32. ABD Devlet Baskani

Franklin Delano Roosevelt, (d. 30 Ocak 1882 – ö. 12 Nisan 1945) Amerika Birlesik Devletleri'nin 32. baskani olup en uzun süreyle görevde kalmis olan baskanidir. ABD halki tarafindan kisaca isminin bas harfleri olan FDR seklinde anilir.

Baskanliga 4 kez seçilmistir. ABD tarihinde Roosevelt'in disinda 2 kezden fazla seçilmis olan hiçbir baskan yoktur. Daha sonralari ABD yasalari degistirildigi için yürürlükteki yasalara göre bundan sonra da hiçbir baskanin 2 kezden fazla seçilmesi mümkün degildir.

Franklin D. Roosevelt ABD'nin New York eyaletinin çok eski ve zengin bir ailesi olan Roosevelt ailesinin bir üyesi olarak dünyaya geldi. Roosevelt ailesi daha 17. yüzyilda Kuzey Amerika'da henüz Ingiliz kolonileri kurulmamis iken Hollanda'dan gelerek New York bölgesinde yerlesmis bir ailedir. ABD'nin 26. Baskani olan Theodore Roosevelt de ayni ailedendir ve Franklin D. Roosevelt'in esi Eleanor Roosevelt'in amcasidir. Roosevelt I. Dünya Savasi sirasinda Deniz Kuvvetlerinin çesitli kademelerinde sivil olarak görev yapti. 1920 yilinda ABD Baskan Yardimciligina adayligini koydu ama seçimi kazanamadi.

1921 yilinda Franklin Roosevelt o dönemde çok büyük salgin halinde olan çocuk felcine yakalandi. Hastaligi yenmesine karsilik bacaklarina gelen felç yüzünden yasaminin geri kalan bölümünde bir daha yürüyemedi. ABD tarihinde özürlü olan tek baskandir. Tekerlekli sandalyesiz bir yerden bir yere gidemiyordu ama ayaga kalkmasi ve ayakta durup konusma yapmasi mümkün oluyordu. 1928 yilinda New York eyaletine vali seçilmeyi basardi. 4 yil valilik yaptiktan sonra da 1932 seçimlerinde ABD'nin 32. Baskani olarak seçildi.

Roosevelt çok zor bir dönemde baskanliga gelmisti. Roosevelt isbasina geldiginde ABD 1929'dan beri Büyük Buhran adi verilen tarihinin en büyük ekonomik çöküntüsü yasamaktaydi. Nüfusun % 25'i issizdi. 2 milyon Amerikali evsiz barksiz kalmisti. Roosevelt Yeni Düzen adiyla anilan çok yönlü bir yeniden yapilanma programi gelistirdi ve 1930'larin sonuna dogru ABD ekonomisi tekrar rayina oturup, hizla büyümege basladi.

1939 yilinda II. Dünya Savasi patlak verdiginde Roosevelt'in baskanligindaki ABD önce tarafsiz kaldi. Ancak Japonya'nin Büyük Okyanusda ABD'ye ait olan Pearl Harbor adasina saldirmasiyla ABD birden kendini II. Dünya Savasi'nin içinde buldu. Franklin Roosevelt savasin hemen hemen tamaminda ABD'nin baskani olarak görev yapti. Ittifak devletlerine Almanya, Italya ve Japonya'na karsi liderlik etti. 1945'te savasin son yilinda müttefiklerin üstünlük saglamaga basladigi bir dönemde aniden hastalanarak görev basinda öldü. Yerini o zamanki baskan yardimcisi olan Harry S. Truman aldi.

Franklin Roosevelt halen ABD halkinin gelmis geçmis baskanlar içinde en çok sevdigi 4 baskandan biridir.